Dos “nosos” e dos que decidiron deixar de ser de “nós”

“Bloque-PSG, os nosos”. Lembrades, verdade? Ese foi o noso lema en 1982, cando Felipe González chegou en marea á Moncloa, arrasando todo o que quedaba á esquerda do PSOE.  “Os nosos”, defendendo o país con orgullo e con dignidade no medio daquel vendaval que viña da Terra Ancha, como agora. “Cos nosos Galicia terá voz”, dicía a nosa propaganda. “Os nosos”, un lema claramente continuador de “Gobernemos nós a nosa Terra” ou do que utilizaran os pexegos no 77 para reivindicar as raíces galegas do PSG: “Os socialistas galegos somos nós”.

“Nós” e “os nosos” son conceptos políticos que beben do espírito cultural da Xeración “Nós” e que forman parte xa do noso corpus teórico, conceptos que expresan dunha forma rotunda a nosa identidade como pobo e a vontade de autogobernarnos e de sermos unha nación no mundo. É imposíbel imaxinar unha Galiza de seu sen “nós”, sen “os nosos”. De aí a importancia da unidade dos “nosos”, de que todas e todos nós traballemos unidos por un futuro diferente para Galiza. Teño a certeza de que nada lle fai máis dano á causa do país que a desunión entre “os nosos”, unha desunión que os partidos estatais aproveitan sempre para debilitar a idea de Galiza como nación e ao nacionalismo galego como alternativa política para o país.

Seguramente tampouco nada doe tanto como que “os nosos” deixen de ser de “nós”. Viviuno o propio Castelao no seu corazón, primeiro ao contemplar como algúns dos seus irmáns máis queridos, con Antón Vilar Ponte ao fronte, decidían sumarse á estratexia política de Santiago Casares Quiroga, e poucos anos despois, cando o seu grande amigo Valentín Paz-Andrade se embarcaba na Candidatura Republicana de Centro de Manuel Portela Valladares, enfrontándose electoralmente ao Partido Galeguista que el mesmo contribuira a fundar na cidade de Pontevedra en decembro de 1931. E, xa nos últimos anos da súa vida, Castelao aínda terá que vivir unha renuncia máis: a viaxe de Ramón Piñeiro cara a outras posicións políticas, cada vez máis alonxadas das teses do nacionalismo galego do exilio.

Houbo tamén, no período da Transición, a quen lle doeu na alma a evolución política de Domingo García-Sabell, que tras rexeitar  ir nunha Candidatura Democrática Galega ao Senado, porque disque non quería participar directamente na política, semanas despois aceptaba ser designado senador real polo borbón posto por Franco. E aínda lle quedaba a Beiras, que fora quen lle trasladara a García-Sabell o convite para ir de candidato ao Senado, sufrir na súa cabeza -até límites ben infernais, ben o sei- a rápida evolución ideolóxica e partidaria de moitos dos seus compañeiros de combate aquí e alén do Padornelo, que dun día a outro renunciaron á defensa da ruptura e do dereito de Autodeterminación para lexitimar a reforma  política de Adolfo Suárez e unha sigla como a do PSOE, até entón inexistente na loita contra a ditadura, cando menos no noso país. Diante diso, como non podía ser doutro xeito, a sensación que ten Beiras nese momento é a de traizón, de sentirse orfo, abandonado á súa sorte por aqueles que foron os seus mentores intelectuais e ideolóxicos. Mesmo chega a falar do mito de Sísifo, de que os de Galaxia lle botan a pedra monte abaixo, enriba del.

Non, non deixaron de ser dos “nosos” Antón Vilar Ponte, Ánxel Casal ou Ramón Suárez Picallo

cando se incorporaron a ORGA. De feito todos eles regresarían, uns de inmediato e outros máis tarde, ás filas do nacionalismo organizado no Partido Galeguista. Tampouco deixou de ser dos “nosos” Valentín Paz-Andrade cando nas eleccións do 16 de febrero de 1936 acepta ir no número 2 da candidatura que encabezaba Portela Valladares. Incluso cando Álvaro Cunqueiro abraza en Ortigueira o ideario da Falange ao comezo da guerra, o seu vello amigo Paco del Riego non deixa de consideralo dos “nosos”. E tampouco deixaron de ser dos “nosos”, desde unha óptica de identificación intelectual co país, Ramón Piñeiro, Domingo Garcia-Sabell, Francisco González Amadiós ou Ceferino Díaz. O que si deixaron todos eles, nalgún momento das súas vidas, é de ser de “nós”, de estar ao servizo dunha estratexia de país, ao servizo da construción política da nación, dunha Galiza de seu, en definitiva.

Eu persoalmente nunca poderei deixar de considerar dos “nosos” a aquelas persoas que foron  os meus mestres no amor e no compromiso co país, mais, desde unha perspectiva estritamente política, non podo aceptar a idea de que seguen sendo de “nós” as persoas que hoxe están a lexitimar estratexias partidarias que chocan frontalmente con calquera proxecto de soberanía política para o país, de confianza en nós mesmas e nos mesmos e na nosa propia forza como pobo. Con todo o meu afecto, eu dígolles aos que foron mestres de moitos e moitas de nós, aos meus admirados poetas, a aqueles aos que me une incluso a amizade: sempre vos considerarei dos “nosos”, mais permitídeme que vos diga que para min, neste momento histórico, xa non sodes de “nós”, daqueles e daquelas que acreditan na forza do país e actúan en consecuencia. Penso o mesmiño que algúns de vós pensáchedes de Ramón Piñeiro, uns aínda ao remate do franquismo e outros moito antes, ou o mesmiño que alguén de vós pensou de Xosé Luís Rodríguez Pardo despois de xuño do 77. Por certo, Rodríguez Pardo segue sendo d´O Facho, con todo o que iso significa de compromiso coa cultura galega e co país, pero está no PSOE. Talvez Rodríguez Pardo tamén sexa dos “nosos”, pero ninguén dirá que é de “nós”, verdade?  

Nunca pensei que algún dos meus mestres ía esquecer aquelas palabras de Rosalía de Castro que figuran no prólogo de Follas novas: “N´era cousa de chamar as xentes á guerra e desertar da bandeira que eu mesma había levantado”.  Mais semella que non foi así, e ben que me entristece.