O concerto inacabado de Luísa Villalta

Marzo de 2004. Cemiterio de San Amaro. Caíannos lágrimas por fóra e por dentro. Non podía ser

verdade. Non podiamos entender aquela morte tan inesperada, tan prematura, tan inxusta. E se a dor era enorme en todas e todos nós, inmenso foi tamén o oco que Luísa Villalta deixou na literatura galega aos seus 46 anos. Poeta, narradora, ensaísta, autora teatral, tradutora e violinista. Non houbo xénero nin actividade artística que ela non cultivara con grande brillantez, compaxinando sempre o seu traballo literario coa música, coa docencia e co activismo cultural. Creación e compromiso.

Poucos meses despois daquela despedida tan dolorosa en San Amaro, na que non faltou a palabra amiga e emocionada de Manuel María -que tamén nos deixaría ese mesmo ano-, saía en Espiral Maior o libro En concreto, coa cidade da Coruña como protagonista principal do poemario, dando así continuidade a unha liña que Luísa Villalta comezara con Ruído (1995). E dous anos máis tarde publicábase o libro Papagaio, con poemas seus e fotos de Maribel Longueira, unha obra que nacera tras a petición que lle fixera a propia Maribel, que levaba tempo recollendo coa súa cámara a ruína e a destrución do famoso barrio coruñés, tan cobizado pola especulación inmobiliaria. A fotógrafa pedíralle un poema e aos poucos días Luísa apareceu no seu estudio cun libro de vinte poemas, como nolo recorda Francisco X. Fernández Naval no prólogo.

Se Maribel Longueira, coas súas fotos, salvou para a eternidade a última memoria gráfica do Papagaio, Luísa Villalta, cos seus versos, foi quen de darlle voz a aquelas mulleres que habitaron o barrio mentres as súas vidas ían destruíndose entre a soidade, a explotación humana e a miseria, aturando cada tarde ou cada noite algún vello solteiro, putañeiros sen remedio, bocas cheirando a alcol, falsos amantes, orgasmos alleos… “pai e a nai xa nunca non me falaron máis. / Eu nunca souben quen dos dous botou a chave / que pechou tras de min a porta do mundo / e me obrigou a saír / sen encontrar saída”. Mulleres derrotadas, desprezadas pola sociedade, desherdadas polos pais, violadas entre os cervos inmóbeis das paredes despintadas, corpos para o pracer dos homes, si, só corpos, o único que podían ser, abríndose de pernas unha e outra vez, moitas veces con nomes bonitos escollidos ao azar “para non repetir / a muller vencida e esquecida / que acabo de coñecer”. Poesía valente, construída desde a vida e desde a verdade, desde o compromiso e desde a indignación. Poemas que nos desgarran por dentro, escritos coa mesma exquisitez coa que Luísa Villalta tocacaba o violino.

Papagaio

Maribel Longueira /Luísa Villalta

Edicións Laiovento/Deputación da Coruña/2006

104 páxinas