Brindemos pola poesía: nace o poeta Lino García Salgado

Con ese seu sorriso que tanto nos sosega neste tempo gris e túrbido, chegou un certo día de abril o Lino da Pastoriza ao Café Lanzós e mostrounos, xa era hora, os tesouros ocultos, eses seus versos que só coñecen os amigos como o Xelo Mariño: poemas e poemas escritos nas horas máis íntimas, despois do estrondo do combate diario. Hai quen di que a mellor poesía é a que permanece aínda inédita. Pode que sexa verdade. Quen de nós non sabe acaso que algúns dos libros máis emblemáticos da nosa literatura circularon primeiro durante anos de man en man en copias varias en papel carbón? Libros case clandestinos que todos querían ler e que atravesaban o país en carpetas azuis nas que ía quedando o viño das tabernas todas do Berbés, o bo aceite da Beadense ou as manchas enormes de café das tertulias interminábeis do Derby e do Carabela. Foi duro e fermoso aquel tempo e a esperanza medraba de noite como a herba nos cómaros de Abadín. Mais regresemos de novo ao Lanzós. No fondo da súa maleta de poeta traía tamén Lino García Salgado o canto á patria de Manuel María, os versos de Mario Benedetti, textos diversos de Lino Braxe, Manuel Rivas, Xabier López e Xurzo Borrazás, e as cancións todas de Silvio Rodríguez: “Ojalá pase algo que te borre de pronto: / una luz cegadora, un disparo de nieve, / ojalá por lo menos que me lleve la muerte / para no verte tanto, para no verte siempre…”. E falamos de poesía longamente, sen pausa, de Lucía Aldao, Kiko Neves, Igor Lugrís, Alberte Momán… Chovía en Betanzos aquela tarde e florecían as glicinias nos emparrados desta vella cidade tan amada desde sempre por pintores e poetas. E entón eu, nese momento, lémbroo perfectamente, trouxen á conversa os versos máis lindos de Marica Campo: “Que non chegue a glicinia escoando nostalxia / nin a rosa vermella encendendo o recordo”.      

“Escribes ben, moi ben! -díxenlle-, e esa brillante elaboración formal do poema non a acadan todos os poetas, creme, mais hai que alcanzar a poesía”. Falamos moito aquel día da necesidade de liberar o discurso de todo artificio que afogue a verdade e a luminosidade do poema, de que todo poeta debe evitar que o texto quede petrificado en retórica, de que a poesía non ten porque ser necesariamente escuridade e algo alleo á vida. E falamos, como non, dos poetas que nada teñen que dicir, que carecen dun universo de seu, e que nos intoxican con tanta palabra oca que mata o máis vivo interese pola poesía. E era xa á noitiña cando chegou o Álvaro e se foi co Lino pola rúa abaixo tomar uns viños. Pouco despois, na casa, lonxe do ruído do café, lin os versos máis fermosos daquel fardel de poemas que o poeta puxera horas antes nas miñas mans: “Patria é sentir, vivir, gozar, / marabillarse no ritmo das sensacións / da melancolía e do sentir, /  patria es ti…”. Isto si é poesía. E veume á memoria nese intre Neftalí Ricardo Reyes: “Patria de mi ternura y mis dolores, Patria de amor, de primavera y agua…”.        

Regreso agora, neste frío inverno, transcorridos dous anos desde aquel día de Betanzos, á poesía de Lino García Salgado, ao seu segundo libro de poemas, Melíflua Moradía (Q de Vian Cadernos, 2012), e comprobo con profundo gozo que o poeta gañoulle por fin o pulso a aquela linguaxe excesivamente artificiosa que aparecía no abrente da súa poética e que lle restaba vida ao texto. Lino García xa se decatou de que o bo poeta é aquel que deixa en nós o eco da súa voz. Aquí si latexa a poesía, si aflora unha autenticidade que fai que o discurso teña unha maior forza expresiva. E agradécese. O poeta, neste poemario, dá un paso adiante de xigante na súa obra creativa: o verso xa non é un xogo floral, xa non estamos diante do exhibicionismo verbal tan frecuente ás veces nos poetas que comezan. Hai unha busca da forma espida, da palabra esencial, da emoción, e mesmo o sentimento máis íntimo sae á luz sen sombras que o oculten. A palabra neste libro bebe das fontes da verdade, dos mananciais onde nace a mellor poesía. Certamente, é aínda un libro de transición, mais imponse a luz e a vontade comunicativa. Velaquí, para nós, algúns dos seus mellores versos: “protéxeme desta aceda nostalxia / como nai primípara / e bebe cegamente no sartego camiño / das bolboretas / no alongado camposanto das despedidas / vén dunha vez / e silénciame o rostro / no leito das túas mans”. E como Lino García Salgado é tamén un poeta deste tempo tan difícil no que nos tocou vivir, atopamos, claro está, “o territorio da desesperación”, como moi ben o definiu Miguel Anxo Fernán Vello, ese pesimismo que nos invade, que habita na sociedade e que tan presente está na nosa literatura desde hai tempo: “Véxome no baleiro do día / sabéndome perdedor / dende o principio / as chaves / túas / ao xirar na porta / rompen inxenuamente / esta triste historia / solitaria / incluso aí / na ausencia de testemuñas / son futuro podrecido”.        

Quedádevos co seu nome, porque estará entre as voces do futuro que agora comeza, mais non o busquedes en ningún grupo xeracional, porque por idade debería estar entre Marta Dacosta e Rafa Villar, e non está; e por formación intelectual e relacións persoais podería figurar entre Alberte Momán e Lucía Aldao, e tampouco está aí. El é para a bibliografía da poesía galega actual un poeta noviño, posterior aos poetas dos 90 e ao primeiro grupo de voces deste novo século, e iso non é de todo certo, porque naceu en 1967 e fai literatura desde o 2000, aínda que o seu primeiro libro, Espertar, aparecerá publicado da man da Asociación Cultural Eira Vella no ano 2010. Mais ao cabo, que máis ten? De que xeración é o Otero Pedrayo de Bocarribeira, o Celso Emilio de O soño sulagado ou a María Xosé Queizán de Metáfora da metáfora? De que xeración é Marica Campo ou Medos Romero, ou o Xosé María Díaz Castro de Nimbos ou o Valentín Paz-Andrade de Pranto matricial? Que máis dá? O que realmente importa é a obra e non a xeración á que unha ou un pertence. Por iso debemos saber que Lino García Salgado non é un poeta novo, senón un novo poeta que agora gaña a literatura galega para o noso gozo como lectoras e lectores de poesía, un poeta coa madurez humana que só a propia vida nos dá. Brindemos, pois, pola beleza e a verdade da palabra, sen máis.